مراقبت از دندان‌ها در بیماران دیابتی
دیابت از جمله بیماری‌هایی است که می‌تواند بر روی سلامت دهان و دندان اثر بگذارد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید چندین برابر دیگران در مراقبت از دندان‌ها و لثه‌های خود کوشا باشند. در افراد دچار بیماری دیابت نسبت به افراد سالم خطر ابتلا به بیماری‌های پریودنتال بیشتر و دوره بهبود آن‌ها نیز طولانی‌تر و سخت‌تر است. بیماری‌های پریودنتال، شامل عفونت‌های لثه و استخوان نگهدارنده دندان می‌شوند.
دو نوع اصلی دیابت عبارت اند از نوع اول(type I) که همان دیابت وابسته به انسولین است و نوع دوم(type II) که دیابت غیر وابسته نامیده می‌شود. به شکل دقیق‌تر بیماران سطح گلوکوز خون خود را توسط عوامل خوراکی، رژیم غذایی و درمان با انسولین تنظیم می‌کنند.
دندانپزشک می‌بایست بتواند علائم داخلی دهانی یا به طور کل علائم کلاسیک دیابت را کاملا تشخیص دهد. این علائم عبارتند از:
- تشنگی مفرط
- گرسنگی مفرط
- ادرار زیاد همراه با کاهش وزن
در بیماری‌های پریودنتال، اگر دیابت تشخیص داده نشده و یا به خوبی کنترل نشود، درمان از موفقیت محدودی برخوردار خواهند بود.
اهمیت بهداشت دهان در دیابتی‌ها
افراد مبتلا به دیابت بیش از همه باید مراقب دندان‌های خود باشند. به این دلیل که اگر قند خونشان را کنترل نکنند، نسبت به سایرین بیشتر در معرض خطر بیماری‌های دهان و دندان قرار می‌گیرند و همین خود باعث بیماری‌های لثه می‌شود. علاوه بر این عمل‌های جراحی مانند جراحی ایمپلنت برای آن‌ها با دردسرهای زیادی همراه خواهد بود. بنابراین بهتر است به بهترین شکل از دندان‌های خود مراقبت کنند تا دچار مشکلات پیچیده نشوند.
قند خون بالا در بیماران دیابتی که قند خون آن‌ها کنترل نشده منبع خوبی برای رشد باکتری است که همین امر نیز موجب پوسیدگی بیشتر دندان‌ها در این افراد خواهد شد.
در بیماری دیابت توان بدن برای جنگ با عفونت‌ها کم می‌شود و همین امر باعث بروز عفونت‌ها، از جمله بیماری لثه خواهد شد. همچنین افراد با دیابت کنترل نشده، بعد از جراحی دهان یا سایر درمان‌های دندانپزشکی، نمی‌توانند به‌طور طبیعی و به سرعت التیام بیابند و مشکلاتی برایشان به وجود می‌آید.
مبتلایان به دیابت، به‌خصوص آن‌هایی که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، مستعد بروز عفونت‌های قارچی مانند برفک در دهان هستند. قند بالا در بزاق این افراد، عامل مناسبی برای بقای قارچ‌ها در دهان است. برفک، به‌خصوص در افراد دیابتی‌ای که دندان مصنوعی دارند، بیشتر دیده می‌شود. بعضی افراد دیابتی احساس می‌کنند مزه شیرینی را در دهان خود، کمتر حس می‌کنند. البته این نقص در درک مزه چندان شایع نیست.
مشکلات مربوط به دیابت در دهان
تغییرات عروقی
یک عارضه بیماری دیابت افزایش ضخامت عروق است که ممکن است افزایش دهنده خطر ابتلا به بیماری لثه باشد. عروق خونی اکسیژن و مواد غذایی را به نسوج بدن از جمله دهان انتقال می‌دهند و مواد زائد را از محیط بافت‌ها دور می‌کنند. با افزایش ضخامت عروق، دیابت موجب کندی جریان تغذیه‌ای و برداشت مواد زائد می‌شود. اگر این حالت پیش آید، می‌تواند مقاومت نسوج لثه و استخوان را در مقابل عفونت کاهش دهد.
برفک
یک عفونت ایجاد شده توسط قارچ است که در دهان ایجاد می‌شود. چون قارچ‌ها در میزان بالای گلوکوز رشد می‌کنند؛ بنابراین شانس ابتلا به برفک در افراد دچار بیماری دیابت نیز بیشتر است. مصرف سیگار و استفاده از دندان‌های مصنوعی به ویژه استفاده مستمر منجر به عفونت قارچی می‌شوند. کنترل خوب دیابت، عدم مصرف سیگار و خارج کردن و تمیز کردن دندان‌های مصنوعی از بروز برف جلوگیری می کند.
دهان خشک
پر ادراری یکی از عوارض اصلی دیابت به خصوص نوع 1 است که افزایش دفع مایعات از ادرار همراه با تغییرات عروقی ریز در غدد بزاقی سبب کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می‌شود.
در این افراد به دلیل خشکی دهان و کاهش بزاق، مخاط نرمال دهان تخریب شده و به سبب کاهش آنزیم‌های ضد میکروبی و الکترولیت‌های ضروری بزاق و کاهش مواد محافظ و لغزنده کننده مخاط، عفونت‌های باکتریایی_ویروسی و به خصوص قارچی بیشتر به چشم می‌خورد. عارضه دهان خشک منجر به سوزش، زخم‌های دهانی، عفونت‌ها و پوسیدگی در دندان‌ها می‌شود.
علاوه بر این، وقتی بزاق کافی و مایعات محافظتی طبیعی در دهان وجود ندارد، خشکی دهان به پیشرفت و رشد جرم‌هایی که سبب پوسیدگی دندان و دیگر عفونت‌های دهانی هستند کمک می‌کند.
به خاطر داشته باشید که مصرف داروها یکی از دلایل اصلی ایجاد دهان خشک در بیماران دیابتی استاست. بنابراین در صورت مصرف هرگونه دارو، حتما دندانپزشک خود را از این مسئه آگاه کنید.
فرد ممکن است با استفاده از داروهای دیگر و یا کاربرد بزاق مصنوعی، دهان خود را مرطوب کند. بزاق در ترکیب و کیفیت نرمال خود باعث تمیز شدن دهان، رقیق شدن مواد بالقوه سمی، تنظیم اسیدیته، خنثی کردن سموم، آنزیم باکتری‌ها، تخریب میکروارگانیزم ها وحفظ یکپارچگی بافت‌های نرم دهان و دندان‌ها می‌شود.
اهمیت کنترل بیماران دیابتی در دندانپزشکی
به دلیل خطر بالای درگیری بافت‌های اطراف دندان در بیماران دیابتی، درمان‌های پیشگیرانه پریودنتال شامل آموزش بهداشت، پیشگیری دوره‌ای و ارزیابی سلامت، از موارد لازم در طرح درمان کلی مشکلات دندانی افراد دیابتیک است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
درمان‌های جراحی انتخابی را باید با احتیاطات لازم انجام داد و این نه تنها به دلیل ملاحظات خاص کاربرد داروهای بی حسی در این افراد، بلکه به خاطر تداخل جراحی با رژیم غذایی بیمار نیز هست. بیماران دیابتیک با کنترل قند مناسب، احتمالا از نظر خطر بروز عفونت پس از درمان، تفاوتی با افراد معمولی ندارند.
بیماران دیابتی می‌توانند دندان و لثه‌هایشان را با کمی مراقبت سالم نگه دارند. با کنترل میزان قند خون، مسواک زدن و استفاده روزانه از نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توان به راحتی از بروز بیماری‌های پریودنتال پیشگیری کرد.
در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، حتما نکات زیر را جدی بگیرید
- قند خون خود را به طور مرتب چک کنید.
- هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- مرتب نزد دندانپزشکتان بروید.
- حتما به دندانپزشکتان اطلاع دهید که مبتلا به دیابت هستید.
- اگر دندان مصنوعی‌تان درست در جای خود قرار نمی‌گیرد یا لثه‌هایتان دچار درد شده‌اند، این موضوع را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن باعث می‌شود بیماری لثه وخیم‌تر شود.
- صورتی که قند خون به خوبی تحت کنترل نباشد، باید اعمال غیرضروری دندانپزشکی به تعویق بیافتد. ولی عفونت‌های حادی مثل آبسه‌ها بهتر است که هرچه سریع‌تر که درمان شوند.