دندان های سالم به عنوان یکی از جواهرات با ارزش سلامتی انسان شناخته می شوند. اما متاسفانه، برای بسیاری از افراد، مراجعه به دندانپزشک یک تجربه ترسناک و استرس زاست. این ترس و اضطراب، با نام فوبیای دندانپزشکی یا دنتو فوبیا شناخته می شود. دنتو فوبیا، یکی از شایع ترین انواع فوبیاها در جامعه است و افراد مختلفی را درگیر خود می کند. این ترس نه تنها می تواند به تاخیر در درمان مشکلات دهان و دندان منجر شود بلکه تاثیرات عمیقی بر سلامت عمومی انسان دارد.
فوبیا دندانپزشکی ترسی است که افراد از دندانپزشکی دارند. افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشکی، زمانی که باید به دندانپزشک مراجعه کنند احساس اضطراب و ترس می کنند. تجربیات منفی گذشته در مطب دندانپزشکی، وجود سابقه خانوادگی از مشکلات دندانی یا حتی احساس ناتوانی در کنترل این وضعیت می تواند به شکلی که به دنتوفوبیا معروف است، ایجاد شود.
افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشکی که گاهی به آن ترس از دندانپزشکی نیز می گویند، ترس و اضطراب خاصی از مراجعه به دندانپزشک دارند. این ترس می تواند فرد را از مراجعه به دندانپزشک منع کند یا حتی زمانی که در مطب دندانپزشکی حاضر می شود، اضطراب شدیدی را تجربه کند.
دلایل و انواع ترس از دندانپزشکی
فوبیای دندانپزشکی انواع مختلفی دارد. افراد مبتلا به این فوبیا ممکن است تجربه های متفاوتی داشته باشند. افرادی که دنتوفوبیای شدید دارند ممکن است تمام این ترس ها را با هم تجربه کنند. انواع فوبیای دندانپزشکی به شرح زیر است:
ترس از دندانپزشک
ممکن است برخی از افراد تجربه این را داشته باشند که دندانپزشک ها از لحاظ برخورد یا رفتار، غیر دوستانه عمل کنند و خاطرات ناخوشایند از دندانپزشک در ذهن داشته باشند. این تجربه ناخوشایند ممکن است زمینه ساز ترس از دندانپزشکی در آینده باشد.
بی حس شدن
برای برخی از افراد، نفس کشیدن دشوار می شود یا ممکن است برخی از افراد در بلع مشکل پیدا کنند و این موضوع باعث ترس از دندانپزشکی شود.
احساس درد
مراحل درمان دندانپزشکی با تزریق بی حسی انجام می شود و عملا فرد پس از تزریق بی حسی، دردی را احساس نمی کند. اما در مواردی همچون کشیدن دندان عقل ممکن است کمی درد را احساس کنند. به همین دلیل برخی از افراد ترس از درد در دندانپزشکی دارند و نگرانی آنها بیشتر برای این است که نتوانند درد را تحمل کنند.
فوبیای آمپول
برخی از افراد از سوزن و تزریق آمپول بی حسی می ترسند.
صدا یا بوی دندانپزشکی
افرادی که تجربه خوبی از دندانپزشکی ندارند، از صدای دریل و دستگاه های مربوط به دندانپزشکی یا بوی مواد دندانپزشکی واهمه دارند.
راهکارهای مقابله با فوبیای دندانپزشکی
برای اینکه بدانیم چگونه ترس از دندانپزشکی را از بین ببریم باید بدانیم که بخشی از ترس از دندانپزشکی مرتبط با آمپول و سوزن است. برای درمان فوبیای دندانپزشکی می توان از روش های زیر بهره برد:
ژل بی حسی موضعی
به جای استفاده از آمپول بی حسی، می توان از ژل یا کرم بی حسی استفاده کرد. در این روش، از دندانپزشک خواسته می شود ژل بی حسی را به مدت طولانی تری روی لثه فرد قرار دهد تا به صورت موضعی بی حس شود.
تزریق بدون درد
امروزه با پیشرفت های علمی و تکنولوژی، از تزریق های بدون درد استفاده می شود. با استفاده از یک دستگاه بی حس‌کننده موضعی به نام “عصا”، روش‌های آرام و بدون دردی ارائه می شود.
گزینه های بیهوشی اضافی
تمام دندانپزشکان از روش های مختلف بی حسی استفاده می کنند، از جمله بیهوشی نسبی، آرام‌ب خش قبل از دندانپزشکی و بیهوشی عمومی.
داروهای خوراکی ضد اضطراب
پزشک ممکن است در برخی موارد قرص ضد استرس برای دندانپزشکی مانند تمازپام تجویز کند. آرامبخش قبل از دندانپزشکی معمولا باید یک ساعت قبل از قرار ملاقات با دندانپزشک مصرف شود.
هیپنوتیزم دندانی
هیپنوتیزم دندانی یک روشی است که هنوز در جوامع علمی تائید نشده، اما برخی از دندانپزشکان آموزش دیده اند و از آن به عنوان یک روش کنترل ترس از دندانپزشکی استفاده می کنند. در این روش، فرد به وسیله هیپنوتیزم به حالتی وارد می شود که او را قادر به کنترل ذهن خود و کاهش ترس می کند.
لیزر دندانپزشکی
برخی از افراد نسبت به صدای مته دندان احساس فوبیا می کنند. لیزر دندانپزشکی یکی از روش هایی است که به طور گسترده برای انجام جراحی ها مورد استفاده قرار می گیرد. این روش به وسیله لیزر به جای ابزارهای مکانیکی برای ایجاد برش ها در بافت های دندانی استفاده می شود و برای رفع پوسیدگی دندان، درمان تخصصی بیماری لثه، درمان ریشه و سفید کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرد.
راه های مدیریت اضطراب یا فوبیای دندانپزشکی
برای کمک به افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشکی، راه های مختلفی وجود دارد. در صورت تجربه هر سطحی از این فوبیا، ارتباط با دندانپزشک بسیار حیاتی است. مطالبه و بررسی مسائل مرتبط با ترس از دندانپزشک به دندانپزشک این امکان را می دهد که با برنامه های مدیریتی متناسب، به کنترل فوبیای دندانپزشکی افراد بپردازد.
تکنیک های مقابله روانشناختی با فوبیای دندانپزشکی که توسط متخصصین روانشناسی مورد بررسی قرار گرفته اند، شامل:
نفس عمیق: تمرین نفس عمیق و آرام می تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
مراقبه: مراقبه و تمرکز بر روی لحظه حاضر می تواند از ترس دندانپزشکی کم کند.
حواس پرتی: تمرکز بر روی مواردی مانند گوش دادن به موسیقی یا استفاده از وسایل تفریحی می تواند ذهن شما را مشغول به چیزهای دیگر کند.
تصاویر هدایت شده: تصویرسازی هدایت شده به شما کمک می کند تا تصاویر مثبت و آرامش بخش در ذهن خود ایجاد کنید.
آرامش پیش رونده عضلانی: تمرین آرامش عضلانی می تواند کمک کند تا تنش عضلانی را کاهش دهید.
توافق با دندانپزشک در مورد سیگنال های توقف: به طور مثال این توافق که با بالا بردن انگشت اشاره یا دست چپ به دندانپزشک نشان دهید که نیاز به استراحت دارید.
استفاده از پتوی وزن دار: استفاده از پتوهای وزن دار می تواند احساس امنیت و آرامش را فراهم کند.
ارجاع به روانشناس نیز می تواند مفید باشد. درمان های کوتاه مدت و هدفمند، از جمله درمان های رفتاری-شناختی، معمولا با موفقیت عمل می کنند.
ترس از دندانپزشکی در کودکان
فوبیای دندانپزشکی در کودکان ممکن است به علت تجربیات منفی در دوران کودکی شکل گیرد. کودکان به دلیل عدم آشنایی با محیط دندانپزشکی و تجربه ناراحت کننده ای که ممکن است در دهانشان ایجاد شود، اضطراب شدیدی تجربه می کنند. برای جلوگیری از اضطراب طولانی مدت و فوبیای دندانپزشکی، ویزیت کودکانه به وسیله دندانپزشک اطفال می تواند مفید باشد.
دندانپزشک اطفال، تخصص خاصی در مراقبت از دهان و دندان کودکان دارد. آنها پس از تکمیل دوره های عمومی دندانپزشکی، در زمینه دندانپزشکی کودکان تحصیلات تکمیلی می کنند و تحت نظارت متخصصان دندانپزشکی و پزشکی در بیمارستان ها و کلینیک های دانشگاهی آموزش می بینند. آموزه های این دوره ها آنها را به تجربه گسترده در مدیریت مراقبت های مختلف از سلامت دهان کودکان مجهز می کند.
