همه چیز از صفر تا صد ارتودنسی
ارتودنسی به شاخه‌ای از دندانپزشکی گفته شده که در آن به اصلاح بی‌نظمی دندان‌ها و مشکلات فک پرداخته می‌شود. در صورتی که دندان‌ها حالت نامنظم داشته و در جای مناسب خود قرار نگیرند می‌توانند مشکلات بسیاری را هم از لحاظ زیبایی و هم بهداشتی برای شخص به‌وجود آورند. از آنجایی که تمیز نگه‌داشتن دندان‌ها در این موارد بسیار سخت است، تمامی بیمارانی که دندان‌های نامرتبی دارند به صورت مداوم در معرض ابتلا به پوسیدگی و سایر مشکلات دهان و دندان هستند.
مشکلات ناشی از نامرتبی دندان‌ها
علاوه بر مشکل تمیز نگه‌داشتن دندان‌ها در این وضعیت، عامل فشار نیز باعث بروز بیماری‌های بسیاری در دهان می‌شود. از آنجایی که عملکرد دندان‌ها در وضعیت نادرست خدشه دار می‌شود، دندان‌هایی که مسئولیت جویدن را برعهده داشته به شدت تحت فشار بوده و در طولانی مدت دچار عوارض بسیاری می‌شوند که عبارتند از:
- خوب جویده نشدن غذا و مشکلات گوارشی
- احساس درد در فک و در موارد پیچیده‌تر درد گردن، شانه و پشت
- پوسیدگی دندان‌ها
- مشکلات و بیماری‌های لثه
- سردرد
- مشکلات TMJ
چه افرادی به ارتودنسی نیاز دارند؟
این که چه افرادی به طور قطعی نیاز به این درمان دارند امری است که فقط یک دندانپزشک متخصص ارتودنسی می‌تواند به درستی تشخیص دهد. مراحل تشخیص نیز شامل تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی فرد، تصویربراری و معاینه دقیق است. اما در صورتی که هرکدام از مشکلات زیر در دندان‌های شما وجود داشته باشد، به احتمال زیاد نیاز به درمان ارتودنسی خواهید داشت.
Overbite:
این حالت به زمانی گفته می‌شود دندان‌های فک بالا جلوتر از حالت معمول باشند.
Underbite:
در این حالت دندان‌های فک پایین بسیار جلوتر از دندان‌های فک بالا قرار گرفته و دندان‌های بالایی بیش از حد عقب هستند.
Spacing:
به فاصله زیاد میان دندان‌ها گفته می‌شود که می‌تواند به دلیل از دست رفتن یک دندان و یا رشد ناقص دندان‌ها به وجود بیاید.
Open bite:
این مشکل به نام خط میانی نابه‌جا نیز معروف است، زمانی اتفاق می‌افتد که خط میانی دندان‌های بالا و پایین با هم در یک راستا قرار نگیرند.
Crowding:
به شلوغی دندان‌ها گفته می‌شود که در آن تعداد بیشتر از حد نرمال دندان در یک ردیف قرار گرفته و یا فضای داخلی فک آنقدر کوچک است که موجب روی هم افتادن دندان‌ها شده است.
انواع روش‌های درمان ارتودنسی
دندانپزشک متخصص می‌تواند به منظور حرکت دادن دندان‌ها، بازسازی ماهیچه‌ها و رشد فک از ابزار ارتودنسی ثابت و متحرک استفاده کند. انواع مختلفی از درمان ارتودنسی جهت اصلاح مشکلات متفاوت دندان‌ها وجود دارد که هر کدام با استفاده از ابزار مناسب، فشار محاسبه شده‌ای را بر روی دندان‌ها اعمال می‌کنند. انواع روش‌های ارتودنسی عبارتند از:
ارتودنسی ثابت: رایج‌ترین نوع درمان است که در آن از براکت‌ها و سیم ثابت جهت درمان استفاده می‌شود. در این نوع درمان براکت‌ها بر روی دندان قرار گرفته و سپس سیم‌های قوس دار ارتودنسی از میان شیارهای آن عبور کرده و محکم می‌شوند. ارتودنتیست با استفاده از سفت کردن سیم دندان‌ها به صورت ماهانه، آن‌ها را به سمت هدف اصلی هدایت می‌کند. خوشبختانه امروز تحمل لوازم ارتودنسی ثابت به دلیل به‌کار رفتن فلزات کمتر و سبک‌تر در آن برای بیماران بسیار قابل تحمل‌تر شده است.
ارتودنسی متحرک: به کمک یک قالب از پیش اندازه‌گیری شده و سیم‌های متصل به آن کار جا‌به‌جایی دندان و یا فک‌های شما را انجام می‌دهد. از این نوع درمان معمولا برای موارد بدشکلی و جابه‌جایی‌های خفیف استفاده می‌شود. استفاده از دستگاه ارتودنسی متحرک به طور قابل ملاحظه‌ای نسبت به گذشته محدودتر شده است. اما از جمله مزایای این دستگاه نسبت به ارتودنسی ثابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به دلیل متحرک بودن، تمیز کردن آن‌ها نیز بسیار راحت‌تر است.
- بر خلاف ارتودنسی متحرک در صورت کلافگی بیش از حد می‌توان آن را برای مدت کوتاهی از دهان خارج کرد.
- از نظر ظاهری بسیار کمتر نمایان بوده و می‌توان در موارد خاص مانند جشن‌ها و مهمانی‌ها از آن استفاده نکرد.
- برای حرکات کوچک دندانی، نسبت به ارتودنسی ثابت درمان ارزان‌تری است.
- استفاده از آن بسیار ساده بوده و هر شخص می‌تواند با یک بار آموزش به راحتی از آن استفاده کند.
ارتودنسی دیمون: در این نوع از ارتودنسی از براکت‌های دیمون که نوعی براکت کشویی هستند استفاده می‌شود. این براکت‌ها قابلیت این را دارند تا به صورت همزمان با مرتب شدن دندان‌ها جابه‌جا شوند. بنابراین بیمار در طول درمان درد و فشار بسیار کمتری را احساس خواهد کرد.
ارتودنسی نامرئی: در این روش از یک قالب شفاف پلاستیکی که یک نیروی ثابت به دندان‌ها وارد می‌کند استفاده می‌شود و می‌تواند مشکلات کوچک دندانی را اصلاح کند. از این پلاک‌ها می‌توان در تمام طول روز به جز زمان مسواک زدن استفاده کرد.
ارتودنسی لینگوال: روشی است که در آن براکت‌ها و سیم در پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند. براکت‌های لینگوال اغلب به دلیل موقعیت مکانی به عنوان براکت داخلی نیز شناخته می‌شوند. این نوع ارتودنسی از لحاظ سخت‌افزاری و عملکرد، شباهت بسیاری به ارتودنسی ثابت دارد هرچند که جا گذاری و تنظیم آن‌ها دشوارتر است.
روش لینگوال می‌تواند به دلیل غیر قابل مشاهده بودن به خصوص در دندان‌های بالایی، جایگزین مناسبی برای ارتودنسی ثابت برای افرادی باشد که از داشتن آن خجالت می‌کشند. یکی دیگر از مزیت‌های بسیار خوب این نوع ارتودنسی این است که در صورتی که لکه‌ای به علت استفاده طولانی مدت از براکت‌ها بر روی دندان‌ها به وجود بیاید، این لکه‌ها در پشت دندان بوده و غیرقابل مشاهده خواهند شد.
ارتودنسی فانکشنال: به طور معمول در درمان جلو و یا عقب بودن فک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدت درمان در این نوع، کاملا بستگی به شدت مشکل داشته و متغیر است. معمولا بیماران علاوه‌بر ارتودنسی فانکشنال نیاز به درمان با ارتودنسی ثابت را نیز خواهند داشت.
نمونه قبل و بعد درمان
بهترین زمان انجام ارتودنسی
عموما توصیه می‌شود تا به محض متوجه شدن هرگونه ناهنجاری فک و یا دندان‌ها در کودک حتی در سنین بسیار پایین، به یک دندانپزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا با مراجعه هرچه زودتر، می‌توانید درمانی با کیفیت‌تر و کوتاه‌تر را تجربه کنید. با این حال بهترین سن برای شروع درمان از 8سالگی تا سن بلوغ است. اما این به آن معنا نیست که بزرگسالان نمی‌توانند از مزایای ارتودنسی بهره ببرند. ممکن است این درمان در سنین بزرگسالی مدت زمان بسیار بیشتری طول بکشد؛ اما در هر صورت نتیجه دلخواه حاصل خواهد شد.